Vijf immersive projecten in de erfgoedsector
De combinatie van erfgoed en immersive technieken is een van de nieuwste culturele trends. Het toepassen van Virtual Reality (VR) of Augmented Reality (AR) biedt kansen voor tentoonstellen, beleving, reconstructie en vertelvormen. In het Fieldlab Virtual Worlds, een door CLICKNL gecoördineerd experiment, in samenwerking met Media Perspectives, het Meertens Instituut (KNAW) en het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid, brengen wij VR/AR-makers en erfgoedinstellingen samen. In dit artikel delen we vijf voorbeelden van immersive projecten in de erfgoedsector, die mede dankzij het Fieldlab tot stand zijn gekomen.
1. Time Windows (Rijkmuseum van Oudheden, Allard Pierson Museum, Archeologisch museum Haarlem en Novitas Heritage)
Time Windows is een samenwerkingsproject tussen meerdere partijen. Novitas Heritage heeft samen met InCamera, YHEP! Media, Escape Lab, Intothemirror, Turf Real Life Gaming, Interweave en Made by van Eeden een tweetal ervaringen ontwikkeld, met steun van het Fieldlab Virtual Worlds, de Provincie Zuid-Holland (als subsidieverstrekker), Archeologisch Museum Haarlem en het Rijksmuseum van Oudheden als partners en locaties en het Allard Pierson Museum als testlocatie voor Crossroads, de aanleiding van het project.
Time Windows is een project die diverse disciplines combineert – de wereld van escape rooms/games, digitale media en de erfgoedsector. Het betreft een tweetal korte ‘spellen’ met fysieke en digitale puzzels, met een archeologisch/historisch thema. Deze spellen zijn in te zetten (pop-up) in verschillende musea, op bijvoorbeeld evenementen. Ieder spel duurt ongeveer 15 minuten en vraagt de spelers om futuristische technologie (Time Windows/scanners) te testen. Hiertoe moeten ze een historische casus oplossen.
Aan de hand van de eerste scanner moeten spelers ontdekken wat er met de soldaat Titus gebeurd is. Zijn spullen zitten verstopt in een aantal kisten die op slot zitten, en spelers moeten fysieke puzzels en AR puzzels oplossen om tot de conclusie te komen. Achtergrond is het Romeinse verleden van de regio, zoals de Bataafse Opstand.
De tweede scanner stelt de spelers in staat om ‘dode’ objecten te lezen. De scanner geeft digitaal informatie over het object, waardoor de spelers een mysterie rond de Loonse Oorlog moeten oplossen door verhalen van betrokkenen boven tafel te krijgen.
2. Rembrandt Privé (Stadsarchief Amsterdam, Synergique en ORB Amsterdam)
De tentoonstelling ‘Rembrandt Privé’ is de bijdrage van het Stadsarchief Amsterdam aan de herdenking van het 350ste sterfjaar van de grootste schilder uit de Nederlandse geschiedenis. De tentoonstelling over het persoonlijke leven van Rembrandt was van 7 december 2018 tot 7 april 2019 te zien in het Stadsarchief.
De bronnen en kennis over Rembrandt zijn met AR op een nieuwe manier samengebracht. De documenten waar verhalen over het persoonlijke leven van Rembrandt in staan, zijn zowel door taalgebruik als handschrift moeilijk leesbaar. Met AR zijn deze verhalen over liefde, geld en kunst toegankelijk gemaakt voor een breed publiek. Met een iPad kan de bezoeker de originele documenten verrijken met beeld en geluid die deze verhalen tot leven wekken.
De AR-beleving werd gemaakt door de ontwerpers van Synergique en ORB Amsterdam. De tentoonstelling is bezocht door bijna 9.000 betalende bezoekers. Ook in de vakwereld werd de AR-app zeer gewaardeerd, getuige twee nominaties, voor een SpinAward en voor een European Design Award.
3. 100 jaar vrouwenkiesrecht – toeristenkijker (Atria Kennisinstituut voor Emancipatie en Vrouwengeschiedenis, Stichting Openbare Bibliotheek Amsterdam, Hogeschool van Amsterdam en Justin Zijlstra)
In 2019 werd 100 jaar actief Vrouwenkiesrecht gevierd, een belangrijke mijlpaal. In de tentoonstelling ‘De straat op’ in Atria is ook een VR-beleving toegevoegd. De bezoeker wordt in de experience meegenomen op tijdreis naar kiesrechtdemonstraties van toen. Daarnaast zijn er in de tentoonstelling affiches, buttons, spelden, belangrijke archiefdocumenten en schilderijen van kopstukken te zien uit de strijd voor het vrouwenkiesrecht. De opening van de tentoonstelling in Atria staat gepland op vrijdag 27 september 2019.
4. Linie 1629 Route App (Erfgoed ’s-Hertogenbosch, WijDoenDingen en Sint Lucas)
Sinds november 2013 is Delpher beschikbaar, deze website is ontwikkeld door de Koninklijke Bibliotheek. Hier vind je miljoenen gedigitaliseerde teksten uit Nederlandse kranten. In de geschiedschrijving over het beleg van ’s-Hertogenbosch is tot nu toe geen gebruik gemaakt van de kranten die gedurende het beleg verschenen in Amsterdam en Antwerpen. Het zou interessant vergelijkingsmateriaal opleveren om twee courantiers (‘oorlogsverslaggevers’) het verhaal van vriend en vijand te laten vertellen. Zo ontstond het idee voor de Linie 1629 Route App.
Gidsen / Courantiers Casper en Abraham nemen je mee langs de Linie
In de app wordt je meegenomen door de twee oorlogsverslaggevers die allebei een kant van het verhaal vertellen. Op deze manier krijg je de belegering van de stad in 1629 steeds vanuit twee perspectieven gepresenteerd. Ook leer je over de toegepaste oorlogstactieken, de rol van religie, geld en familiebanden in het beleg.
Het resultaat is een interactieve kaart met zeventien vertelpunten verspreid over vier gemeenten. Je smartphone geeft de route en afstand aan naar de vertelplekken. Op locatie aangekomen krijgt de gebruiker een melding in de app waarna het verhaal van de plek door de beide courantiers verteld wordt, aangevuld met historische feitjes en kaartmateriaal. Daarnaast worden met 360-graden panorama’s schansen en vestingwerken weer zichtbaar gemaakt. Ook komen de twee courantiers tot leven in augmented reality. De app voor fietsroute Linie 1629 wordt op 9 september officieel gelanceerd.
5. Carnaval de Moutons (Eye Filmmuseum en DROPSTUFF.nl)
Carnaval de Moutons is een project dat onderdeel is geworden van kunstcollectief ‘De Koude Kermis’. Dit is een serie kunstwerken reizend door Nederland bedoeld voor iedereen. Dankzij het Fieldlab Virtual Worlds kwam DROPSTUFF.nl in contact met Eye Filmmuseum.
De draaimolen ‘Carnaval de Moutons’ is een ode aan de zoötroop. Dit is een van de eerste apparaten, uitgevonden door William George Horner in 1834, waar bewegend beeld mee werd gecreëerd. In dit kunstwerk wordt deze oudste manier van bewegend beeld gecombineerd met een van de nieuwste technieken, namelijk: AR.
Carnaval de Moutons © DROPSTUFF.nl
De bezoeker kan gaan zitten op een van de schapen in de draaimolen. Vervolgens kijk je door een passe-partout naar een XXL zoötroop-strook, met ruim 200 kleine afbeeldingen. Deze ervaring wordt verrijkt met een virtuele laag door een AR-bril. In deze laag zie je nog ruim twintig andere gedigitaliseerde zoötroop-animaties voorbijkomen. De mensen die op het schaap in de draaimolen zitten met een AR-bril op worden echt onderdeel van het kunstwerk.
Zelf ervaren is leuker, bekijk hier wanneer de Koude Kermis bij jou in de buurt is.