Transparant Charging Station

15 juli 2019

Waarom dit project?
Steeds meer auto’s rijden in de toekomst elektrisch. Dat levert nieuwe uitdagingen op: als iedereen tegelijk zijn auto wil opladen, raakt het elektriciteitsnetwerk overbelast. Met een slim laadsysteem kan dit worden voorkomen. Bovendien kan zo’n systeem ervoor zorgen dat mensen gaan laden op momenten dat er zoveel mogelijk duurzame energie beschikbaar is. Slimme laadsystemen maken gebruik van ingewikkelde algoritmes die precies bepalen welke auto wanneer mag laden en hoe snel. Op dit moment zijn die algoritmes niet inzichtelijk, wat kan leiden tot misverstanden en irritaties onder autobezitters. Thijs Turèl bedacht daarom de Transparante Laadpaal toen hij bij netbeheerder Alliander werkte. Hij vroeg ontwerpbureau The Incredible Machine om het idee te concretiseren en het zo beleefbaar te maken.

Wat houdt het project in?
De Transparante Laadpaal maakt inzichtelijk welke keuzes slimme laadsystemen maken. Er zijn veel factoren die kunnen beïnvloeden wie wanneer mag laden, en de software die dat bepaalt zal op termijn steeds ingewikkelder worden. Ook zullen er steeds meer bedrijven bij betrokken raken, waardoor het proces nog minder transparant wordt. Thijs Turèl: “De Laadpaal staat symbool voor een grotere maatschappelijke kwestie. In de toekomst krijgen we steeds meer te maken met slimme systemen in de stad, waarbij computers de beslissingen maken. We gaan aanlopen tegen machtsvragen die spelen bij de digitalisering van het elektriciteitsnetwerk. Voor mensen wordt dat straks een onoverzichtelijk proces, dus je moet blijven uitleggen wat er gebeurt, je moet ze meenemen. Het moet een inclusief proces worden. Je kunt de Transparante Laadpaal eigenlijk het beste zien als een noodrem op een trein: je hebt hem maar af en toe nodig. Het gaat alleen maar om die paar gevallen dat de reguliere laadpaal niet doet wat hij moet doen. Dan blijkt het proces ineens heel ondoorzichtig; tot wie moet je je als burger wenden met je klacht?”

Met ons ontwerp zoeken we grenzen op en overschrijden die

Fase één van het project resulteerde in een installatie voor in onder meer musea en op beurzen, die vooral bedoeld was om de discussie aan te wakkeren. Bezoekers kregen een laadpasje met verschillende prioriteiten: onder anderen een diplomaat, een crimineel, een gebruiker met privileges en iemand met een Halt-straf. Wie krijgt voorrang met laden? Om de frictie te vergroten waren de persoonsgegevens van alle gebruikers zichtbaar. Is dat wenselijk? In fase twee van het project, die nu loopt, werkt een consortium van partijen met de gemeente Amsterdam als probleemeigenaar aan een pilot. Doel is om te verkennen of het idee echt zou kunnen werken.

Wat is de bijdrage van en aan de creatieve industrie?
The Incredible Machine maakte in fase één van het project inzichtelijk wat een mogelijke oplossing is voor een probleem dat er nog niet is. Speculative Design dus: verkennend ontwerp waarbij je speculeert over de wereld van morgen om zo beslissingen van vandaag te onderbouwen. Marcel Schouwenaar: “We gebruikten de Reframing Methode om de toekomst zichtbaar te maken. Je neemt positie in: je kiest een mogelijke toekomst en daar ontwerp je voor. Want een algoritme op zich zegt niet zoveel, we moeten weten hoe het eruitziet in de toekomstige wereld waarin mensen leven. Om te beginnen zijn we in gesprek gegaan met onze klanten, E-laad en Alliander, om te bepalen welke factoren ertoe doen. Vindt er bijvoorbeeld discriminatie plaats? Wij kozen hier voor een optimistische toekomst met een zwart randje. We wilden dat mensen naar aanleiding van ons ontwerp zouden gaan nadenken: wil ik dit wel? Dat deden we door grenzen op te zoeken en die te overschrijden, door bijvoorbeeld alle persoonsgegevens zichtbaar te maken. Want dan gaan mensen nadenken: waar ligt de grens, wat is acceptabel? Zo verkennen we wat ethisch is, en kunnen we van daaruit verder.”

Hoe nu verder?
Afhankelijk van de uitkomst van de pilot in Amsterdam volgt een derde fase waarin het project verder wordt uitgerold. Thijs Turèl: “Wat mij betreft zou op termijn in aanbestedingsvoorwaarden kunnen worden opgenomen dat laadpalen een zekere mate van transparantie moeten bevatten. En daarvoor zijn nu aanknopingspunten, want wij hebben laten zien hoe dat zou kunnen.”