Politisering van expertise in de platformsamenleving
Afgerond
Er is sprake van een nieuw begrip van publiek debat. Het publiek debat wordt niet meer bepaald door massamedia, maar door een temporair moment waar één thema tijdelijk aandacht krijgt. Alternatieve media-ecosystemen kunnen dit bevorderen en leveren commentaar en framing op de massamedia-berichten. De aandacht voor deze thema's wordt mede bepaald door de nieuwe platformbedrijven: Facebook, YouTube, Twitter, Instagram. Deze zijn inmiddels relevante gatekeeper voor aandacht en publieken. Naast deze grote spelers zijn er ook kleinere, niche-platformen als Mastodon, Parler, Telegram of Gab. Er ontstaat een alternatief media-ecosysteem met nieuwe aanbieders van blogs, YouTube channels, Whatsapp en Telegram-groepen of kanalen, of andere social media-accounts, podcasts, maar ook analoge media (bijv. De andere krant). Deze zijn verbonden met een reeks van gefragmenteerde deelpublieken die als gemene deler een anti-establishment-houding hebben. De vraag hoe media kunnen bijdragen aan meer verbondenheid en consensus in de open samenleving is prangend. Er bestaat een behoefte om meer inzicht te verkrijgen in de rol van ‘experts’ op sociale media, het sentiment en de verspreiding van bepaald gedachtegoed en de dynamiek met (traditionele) massamedia. De nieuwe platformsamenleving en haar nieuwe platforms en media hebben impact op belangrijke maatschappelijke factoren zoals sociale cohesie, polarisatie, beeldvorming en educatie. Begrip hiervan is essentieel om binnen onze samenleving een richting in te kunnen slaan die ook daadwerkelijk overeenstemt met de fundamentele waarden binnen onze samenleving.
Dit onderzoeksproject levert meer informatie over hoe de polarisatie wordt gedreven door de technische ontwikkeling en de mediapraktijken van gebruikers. Onze resultaten helpen ons het fenomeen te begrijpen en handelingsperspectieven te ontwikkelen voor effectieve interventie op het gebied van mediaberichtgeving, beleid en media-wijsheid. Binnen dit PPS-project zullen de volgende onderzoeksvragen centraal staan:
- De strijd om het label ‘deskundige’: wie mag dat zijn? Hoe is de perceptie van deskundigheid veranderd in de afgelopen tien jaar? Wie wordt als expert gepresenteerd in de media (bv praatprogramma’s, kranten, etc.) wie doet zich op welke manier voor als expert op sociale media.
- Online onbehagen en anti-establishment sentiment: Welke groepen spelen een rol bij de verspreiding van anti-establishment sentimenten? We stellen Telegram voor als platform dat we onderzoeken. Hoe verhouden verschillende anti-establishment groepen zich tot elkaar?
- De invloed van niche-platformen en alternatieve media op het Nederlandse debat: Uit welke platformen en kanalen bestaat het alternatieve media-ecosysteem en welke rol spelen deze alternatieve media in de geobserveerde debatten?
Concreet zal dit onderzoek output opleveren in de vorm van rapportages, presentaties en artikelen die de basis leveren voor de samenwerkingspartners EMMA en De Groene Amsterdammer voor het ontwikkelen van artikelen en discussiebijeenkomsten.
Resultaten
Politisering van expertise in de platformsamenleving
Het publiek debat wordt mede bepaald door de nieuwe platformbedrijven: Facebook, YouTube, Twitter, Instagram, Telegram. De gevolgen van de polarisatie waaraan hun ontwerp bijdraagt zijn enorm voor de open samenleving: consensus, mobilisatie en deliberatie vindt plaats op zeer uiteenlopende online platformen, een geïnformeerd debat is in delen niet terug te zien. We zien hier ook sprake van een politisering van expertise die vaak los staat van met feiten onderbouwde argumentatie. Binnen dit onderzoek stond de dynamieken van onlinedebatten en de strijd om het label ‘deskundige’ of ‘expert’ centraal.
In kaart brengen van debatten
Voor het onderzoek hebben we twee debatten in kaart gebracht: het debat rond crypto online (voornamelijk op YouTube) en het debat rond datacenters (voornamelijk op Twitter). Door deze debatten te analyseren vormt zich een beeld, niet alleen van deelnemers, interacties en thema’s in het debat, maar ook de rol van nieuwsmedia, en aspecten die een rol spelen bij het attribueren van expertise.
De expertise Kubus
Naast inzichten over de specifieke debatten, hebben we een model ontwikkeld om verschillende vormen van online expertise te duiden. In dit kubusvormig model helpt om expertise van actoren binnen een bepaald debat te visualiseren en karakteriseren. Het blijkt dat niet alleen gespecialiseerde kennis belangrijk is, de factor die in de oorspronkelijke opvatting van ‘expert’ een doorslaggevende rol speelt, maar ook de status die andere actoren in het debat aan de vermeend expert toekennen. Daarnaast is ook van belang hoe iemand zichzelf presenteert online, zoals wanneer iemand ‘scientist’ in zijn/haar/hun eigen twitter bio opneemt. Dit model is vervolgens getoetst binnen de context van het crypto en datacenter debat.
Disseminatie
Het onderzoek is al op verschillende conferenties gepresenteerd en heeft vier wetenschappelijke papers opgeleverd die naar alle waarschijnlijkheid open access gepubliceerd zullen worden in de loop van de komende twee jaar. Daarnaast zullen de twee partners, EMMA en De Groene Amsterdammer, voortbouwen op de inzichten uit dit onderzoek door themabijeenkomsten te organiseren en artikelen uit te brengen.
Projectbudget €80.935,- waarbij €43.735 PPS-toeslag wordt ingezet.