De Koude Kermis en meer media experiences in de publieke ruimte

Het realiseren van media-experiences in de publieke ruimte, dat is wat pionier DROPSTUFF.nl doet. Hierbij maken zij maar al te graag gebruik van nieuwe technieken. Hoe is dat allemaal begonnen? En welke gave kunstwerken staan er inmiddels allemaal op 'De Koude Kermis'? De oprichter René van Engelenburg nam de tijd om al onze vragen te beantwoorden.

Tekst: Tari Simonis (Media Perspectives)

Verhalen vertellen aan het grote publiek
DROPSTUFF.nl is tien jaar geleden opgericht door René van Engelenburg. Na een jaartje HTS en kunstacademie in Arnhem volgde hij de opleiding Architectural Design aan de Gerrit Rietveld Academie in Amsterdam. René ziet sinds zijn studietijd al de kracht van de openbare ruime als platform in. Als kunstenaar/ontwerper ben je volgens hem een verhalenverteller. En verhalen vertellen moet je naar zijn idee niet achter gesloten deuren doen, maar aan zo’n breed mogelijk publiek.

Daarom wordt er bij DROPSTUFF.nl gefocust op de publieke ruimte. Veel kunstenaars en musea spreken de taal van de culturele- en economische elite. “Wij willen inclusiviteit in plaats van exclusiviteit als kwaliteitskenmerk, zodat zoveel mogelijk mensen kunnen genieten van de kunstvorm die je maakt” zegt René overtuigend. Door gebruik te maken van publiek toegankelijke ruimtes en nieuwe technologieën maken zij als team samen met andere ontwerpers en kunstenaars, musea, onderwijsinstellingen en nog veel meer partijen kunst en cultuur een stukje toegankelijker.

Combineren van fysiek en digitaal
Bij DROPSTUFF.nl experimenteren ze momenteel veel met sensoren, virtual- en augmented reality en kunstmatige intelligentie. Naast nieuwe technologie wordt er ook altijd gezocht naar een combinatie met fysieke context. Op hun kantoor moet je ook niet raar opkijken als er een grote fluoriserende roze olifant staat of een doos met gebreide katjes. Want iemand alleen een VR/AR-bril opzetten vindt René maar saai. Het is belangrijk om iemand eerst in een bepaalde context te plaatsen en dan deze ervaring te verrijken met nieuwe technologie. Er wordt dus altijd gezocht naar een combinatie tussen fysieke objecten en digitaal.

Hij verduidelijkt zijn verhaal door uit te leggen wat die doos met gebreide katjes op kantoor doet. Het is een onderdeel van een van de attracties van het kunstproject ‘De Koude Kermis’. Dit is een serie kunstwerken reizend door Nederland bedoeld voor iedereen. “Het is een manier om volkscultuur te verbinden met kunst en technologie. Iedereen kent het fenomeen kermis; jong/oud, rijk/arm, hoog- of laagopgeleid… iedereen weet dat je daar iets kan beleven. "De Koude Kermis bestaat uit een serie kunstwerken waarbij aan bestaande kermisattracties nieuwe betekenissen worden gegeven.

De gebreide katjes horen thuis in de grijpmachine genaamd ‘Grab the Pussy’. Dit is een kunstproject in samenwerking met ‘Samen Breien’ van het Nationaal Ouderenfonds dat eenzaamheid onder ouderen bestrijdt. Als je een katje wint, kan je via de chip of de ID-code het verhaal achterhalen. Zo weet je wie deze heeft gemaakt en kan je een berichtje of selfie met de kat achterlaten.

Combineren van augmented reality en erfgoed
De twee kunstwerken die als laatste zijn toegevoegd aan De Koude Kermis zijn ‘Carnaval de Moutons’ en ‘Tijdreizigers’. In deze twee attracties is duidelijk de combinatie te zien van erfgoed en augmented reality. Dankzij het Fieldlab Virtual Worlds van CLICKNL kwam DROPSTUFF.nl in contact met het EYE Filmmuseum. “Onze draaimolen ‘Carnaval de Moutons’ is een ode aan de zoötroop. Dit is een van de eerste apparaten, uitgevonden door William George Horner in 1834, waar bewegend beeld mee werd gecreëerd. In dit kunstwerk wordt deze oudste manier van bewegend beeld gecombineerd met een van de nieuwste technieken, namelijk: augmented reality.”

De bezoeker kan gaan zitten op een van de schapen in de draaimolen. Vervolgens kan je kijken door een passe-partout naar een XXL zoötroop-strook, met ruim 200 kleine afbeeldingen. Deze ervaring wordt verrijkt met nog een virtuele laag door een augmented reality-bril. In deze laag zie je nog ruim twintig andere gedigitaliseerde zoötroop-animaties voorbijkomen. “De mensen die op het schaap in de draaimolen zitten met een AR-bril op worden echt onderdeel van het kunstwerk.” Waarom op een schaap? Dit is volgens René een mooie knipoog naar het kuddegedrag van mensen.

Het andere kunstproject met augmented reality en erfgoed is ‘Tijdreizigers’. Het begon allemaal met de vraag van het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid: ‘Hoe presenteer je een game van 20 jaar oud op een nieuwe manier aan het publiek?’ In “Tijdreizigers, een escaperoom on wheels’, speel je de klassieker ‘A2 Racer’ vanuit een bewegende oude Fiat Panda met digitale en analoge aanwijzingen.

Ethische vraagstukken
In veel van de attracties zit ook een verwijzing naar ethische vraagstukken. Op De Koude Kermis staat bijvoorbeeld ook foodtruck ‘Zoet’. Want suikerspinnen kunnen in het tijdperk van bewust leven eigenlijk echt niet meer. “Daarom maken wij geen geheim van de ingrediënten en kan je bij ons gewoon kiezen uit één van de 20 e-nummers. Dus wil je liever ‘Splashing E130’ of ‘Tropical E124’?” zegt René lachend.

Op dit moment wordt er ook al hard gewerkt aan twee nieuwe attracties waar dit aspect duidelijk terug komt. In de attractie ‘Bumper Ballet’ krijgt de bezoeker te maken met zelfrijdende botsauto’s. In het begin bepaal je zelf nog de rijrichting, maar op een gegeven moment neemt de auto het over. De botsauto’s doen samen een soort van dans en jij bent lijdend voorwerp. “Ik ben erg nieuwsgierig wat het verliezen van de controle voor impact heeft op mensen” zegt René. Ook wordt er gewerkt aan een bungee trampoline, waarbij de grote vraag is of jij óf de robot in het midden bepaalt wanneer en hoe hoog er wordt gesprongen. Deze resultaten kunnen we bewonderen vanaf de zomer van 2019.

Kom dat zien, kom dat zien!
Bij DROPSTUFF.nl kunnen ze niet stilzitten. De Koude Kermis gaat heel Nederland door, sommige kunstwerken zijn zelfs te zien op de tweejaarlijkse Biënnale van Venetië. Van 20 t/m 26 oktober (herfstvakantie) staat de héle Koude Kermis op Cinekid in het Westerpark Amsterdam. Verder staan ze deze week met drie stands op THE ARTS+, een beurs over de toekomst van verhalen vertellen, tijdens Frankfurter Buchmesse. “Er worden meer verhalen verteld dan ooit. De boekenmarkt is krimpend, maar nieuwe media en technieken bieden nieuwe kansen.”